Có thể ví trầm cảm trầm cảm giống như tình cảnh của một người không muốn bước ra khỏi ngôi nhà đang cháy. Phản ứng tự nhiên của hầu hết mọi người sẽ là tìm cách chạy trốn. Nhưng Kris Corona chỉ ngồi đó, bị mắc kẹt, không đủ năng lượng hay ý chí để thoát ra.

Đó là cách anh mô tả sự vật lộn với tình trạng sức khỏe tâm thần của mình. Kris, một nhạc sĩ với tài năng thiên bẩm, được chẩn đoán mắc chứng trầm cảm và lo âu quá độ nghiêm trọng.

Trầm cảm và lo âu quá độ khiến bạn cảm thấy thế nào?

Bởi chứng lo âu quá độ, Kris luôn thấy mình chưa và không bao giờ đủ tốt. Tình trạng này phóng đại mọi sai sót, mọi sai lầm, dù trên thực tế hay trong tưởng tượng, thành những rào cản không thể vượt qua. Những ngày cơn lo âu chiến thắng, anh thức dậy, cảm thấy sự diệt vong của cả vũ trụ và bản thân đang đến gần.

"Không chỉ là sự lo lắng về những thứ nhỏ nhặt như thời tiết; đó là cảm xúc choáng ngợp rằng bạn đang không đủ tốt và sẽ không bao giờ đủ tốt cho thế giới này. Nếu bị nổi mụn trên trán, tôi không dám ra khỏi nhà vì cảm thấy sẽ không ai chấp nhận con người tôi. Nếu lỡ ăn quá nhiều, hoặc hôm đó lỡ làm điều gì khiến tôi không hài lòng về bản thân, tôi sẽ cảm thấy như mọi người đều không thích mình.

Những ngày khác, khi cơn trầm cảm dâng lên, anh cảm thấy không đủ sức để ra khỏi giường. Đó là một chu kỳ tàn nhẫn: Trầm cảm làm cạn kiệt năng lượng, trong khi chứng lo âu quá độ khiến anh tin rằng mình không đủ năng lực để đương đầu với chính cuộc sống đang rút cạn sinh lực của anh.

"Trầm cảm không đơn giản là buồn rầu; đó là cảm giác như thể bạn đang bị kẹt ở một nơi mà không gì là đủ. Nó khiến bạn không còn năng lượng, trong khi chứng lo âu quá độ thuyết phục bạn rằng bạn không đủ khả năng tương tác với người khác. Thật sự là một cái vòng luẩn quẩn". Cả đời mình, Kris vẫn không ngừng tìm cách đối phó với vòng lặp đó.

Hành trình của Kris

Khi còn nhỏ, Kris gặp khó khăn khi hòa nhập và thường cảm thấy bản thân có gì đó không ổn. Cảm giác đó bắt đầu khi anh cứ mãi bị chế giễu vì không có thân hình mảnh khảnh như bạn cùng tuổi. Anh trở nên rụt rè, quá lo lắng về những việc anh lỡ nói hoặc làm sai. Anh cảm thấy mình như bị ruồng bỏ, hiếm khi muốn gặp gỡ hay tương tác với mọi người. Và trong khi dần tự cô lập khỏi những người khác, vấn đề sức khỏe tinh thần của anh ta trở nên trầm trọng hơn.  

Mãi đến năm 13 tuổi, sau lần đầu uống rượu, anh mới bắt đầu thay đổi. Ban đầu, anh thấy như vừa trút bỏ đi một gánh nặng. Anh đã biết đến một thứ có thể giúp anh cảm thấy như người bình thường. Anh nói chuyện và tương tác với mọi người, điều trước đây anh hiếm khi làm được. Hơi men đưa anh lướt từ phòng này sang phòng khác một cách dễ dàng. Anh tham gia nhảy trong các bữa tiệc. Anh theo đuổi đam mê âm nhạc và biểu diễn tại các chương trình với ban nhạc của mình. Anh được sống cuộc đời mà đáng ra anh đã sống nếu không mắc chứng trầm cảm và lo âu quá độ. Anh đã tìm được thứ làm dịu đi những cảm giác tiêu cực, và từ đó bắt đầu lạm dụng chất kích thích.  

Theo thời gian, Kris dần thay rượu bằng những chất khác: cocaine, ma túy đá, bất cứ thứ gì giúp anh vượt qua trầm cảm và lo âu.

"Khi bay, tâm trạng tôi thật sự rất cao. Trong khoảnh khắc đó, mọi biểu hiện trầm cảm và lo âu đều mờ nhạt như không tồn tại. Nhưng khi tỉnh táo lại, tôi tụt xuống tận cùng vực thẳm. Cô lập. Sợ hãi."

Tháng 4 năm 2021, anh tỉnh dậy trong bệnh viện sau một cơn say dài 14 ngày, không nhớ nổi mình đến viện như thế nào. Trong khi mê man, ảo giác đưa anh đến gặp những người không tồn tại. Đàm luận với một người dẫn chương trình trò chuyện trên truyền hình. Hoang tưởng bị theo dõi. Tất cả đều không có thật.

Trải nghiệm loạn thần đó đã đánh dấu sự sụp đổ của anh. Ngay sau đó, một người bạn đã giúp anh bắt đầu tiến trình hồi phục. Anh nhanh chóng nhận ra, cuộc vật lộn với sức khỏe tâm thần của mình có nguồn gốc từ quá khứ, và đã đến lúc phải đối mặt với nó.

Những thách thức về sức khỏe tinh thần và sự kỳ thị

Tại gia đình nơi Kris lớn lên, chứng lo âu quá độ và trầm cảm không được thừa nhận. Và dần dần, anh tin rằng đàn ông nghĩa là không bao giờ cần giúp đỡ. "Hãy giải quyết vấn đề của mình như một người đàn ông - hoặc đào sâu chôn chặt, hoặc im lặng chịu đựng."

Theo Hiệp hội Rối loạn Lo âu và Trầm cảm Hoa Kỳ, về mặt thống kê, nam giới thường ít khi tìm kiếm trợ giúp về các vấn đề sức khỏe tinh thần hơn so với nữ giới, dẫn đến những tình trạng sức khỏe không được chẩn đoán đầy đủ và không được điều trị. Dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) cho thấy, trong năm 2022, tỷ lệ tự tử ở nam giới cao hơn khoảng bốn lần so với nữ giới. Nam giới chiếm khoảng 50% dân số, nhưng chiếm gần 80% số vụ tự tử tại Hoa Kỳ.

Chiến lược ứng phó

Tuy nhiên, quá trình hồi phục đã dạy cho Kris một điều mới lạ - việc yêu cầu trợ giúp không chỉ là bình thường mà còn cần thiết. Biện pháp trị liệu trở thành động lực cho hành trình của anh.

Anh cũng xây dựng các thói quen mang lại lợi ích cho mình. Anh đi tập thể hình mỗi ngày và cống hiến hết mình để thành lập ra và duy trì một cộng đồng hỗ trợ.

Thực tế, cộng đồng đã trở thành một phần quan trọng trong hành trình sức khỏe tâm thần của anh. Thông qua công việc từng làm trước đó tại Go the Distance, Kris đã xây dựng một cộng đồng người cùng hoàn cảnh, tìm thấy mục đích cuộc đời từ việc giúp đỡ những người đang gặp khó khăn tương tự. Go the Distance là một tổ chức phi lợi nhuận (và đối tác của CareOregon) chuyên cung cấp hỗ trợ phục hồi cho các cá nhân thông qua hoạt động thể chất và kết nối người đồng cảnh.  

"Chúng tôi không phải là chuyên gia trị liệu; chúng tôi chỉ là những người đồng cảnh ngộ. Nhưng đôi khi đó chính là người ta cần - một người hiểu và có thể đồng hành cùng họ."

Hành trình không suôn sẻ

Một trong những thách thức lớn nhất trong ứng phó với trầm cảm và lo âu quá độ là khả năng duy trì lịch trình đều đặn. Cuộc chiến với vấn đề sức khỏe tâm thần thường phải bắt đầu lại khi anh mất khả năng duy trì biện pháp ứng phó có cấu trúc đã dày công xây dựng.

Không có sự đều đặn đó, mọi thứ trong cuộc sống của Kris sụp đổ. Mỗi lần lỡ phá vỡ lịch trình hoạt động ấy, anh lại chìm vào nhiều ngày cô lập. Anh sẽ có xu hướng vận động quá sức tại phòng tập hoặc lạm dụng đồ ăn để tìm cảm giác khuây khỏa. Anh sẽ xin nghỉ phép ở nơi làm, gây dựng lại lịch trình, cố gắng kiểm soát lại bản thân. Nhưng chu kỳ này cứ gần một năm lại lặp lại. Rồi một ngày, anh nhận thấy mình đã tăng 15 pound, thói quen viết lách vào buổi sáng đã mất, và đã ba tháng không tham dự nhóm tương trợ cai rượu ẩn danh AA. Lúc này thực tế mới ập đến - anh đã trở về tình trạng cũ.

"Ngay cả khi có điều tốt đẹp xảy ra, được thăng chức chẳng hạn, niềm vui chỉ tồn tại trong phút chốc. Tôi sẽ cảm thấy dễ chịu trong giây lát, nhưng sau đó tâm trí tôi ngay lập tức hiện ra câu hỏi, 'Điều này sẽ kéo dài bao lâu?' Đó là vấn đề - bạn thấy như trầm cảm và lo âu luôn tồn tại trong bạn. Và biện pháp mang lại hiệu quả tốt hôm nay có thể sẽ mất tác dụng vào ngày mai. Ứng phó là học cách đương đầu với những ngày thất bại và bất chấp tất cả để không ngừng cố gắng".

Nhiều lần lâm vào tình cảnh khó khăn khi các công cụ ứng phó thất bại, nhưng Kris không bao giờ ngừng cố gắng. Ngày biết mình sắp trở thành một người cha, anh quyết định thử dùng thuốc chống trầm cảm. Anh muốn đảm bảo rằng mình đã làm mọi thứ có thể để luôn có mặt bên con, tỉnh táo, duy trì ổn định và đủ khả năng đáp ứng mọi nhu cầu của con.

"Tôi nhận ra rằng mình cần hoạch định nhiều vấn đề trước khi con tôi chào đời. Tôi muốn trở thành một người cha tốt".

Hôm nay là một ngày tốt lành

Với những người đang vật lộn với vấn đề sức khỏe tinh thần, lời khuyên của anh là hãy tiếp tục cố gắng, bước ra xã hội, tìm kiếm sự giúp đỡ và xây dựng cộng đồng.

"Cử chỉ hay nhất mà tôi thấy luôn có tác dụng là, bất kể tôi đang ở trong tâm trạng nào, khi gặp người khác, tôi nói với họ những lời khen, lời tốt. Điều đó kéo tôi ra khỏi tình tiêu cực."

Trầm cảm và lo âu quá độ luôn kết hợp với nhau để cô lập nạn nhân của chúng. Cảm giác đó như thể cả thế giới có thể kết thúc bất cứ lúc nào. Nó vô cùng cô đơn và mệt mỏi, kèm theo đặc trưng là nỗi lo âu không ngừng.  Bất chấp những thách thức này, Kris vẫn giữ vững hy vọng. Dù biết hành trình ứng phó này sẽ ngừng thay đổi, nhưng mỗi ngày anh đều quyết tâm thức tỉnh và cố gắng, vì bản thân và vì đứa con sắp ra đời. Với những công cụ đa dạng - lịch trình vận động, cộng đồng, biện pháp trị liệu, thuốc men và can đảm tìm kiếm sự giúp đỡ - anh cảm thấy mình đã sẵn sàng đối mặt với tương lai. Hiện tại, Kris đang tiếp tục học tại Cao đẳng Cộng đồng Portland, đồng thời tập luyện cho giải chạy việt dã Mountain Lakes 100.

"Tôi cảm thấy hy vọng. Hôm nay là một ngày khá tốt. Tôi vẫn còn nhiều điều phải lo - cuộc sống sẽ thế nào khi con tôi ra đời, tên của nó sẽ là gì - nhưng những lo lắng đó không mang tính sống còn, cũng không quá sức. Tôi cũng biết mình vẫn sẽ tiếp tục thu gom các công cụ để chờ ngày tôi cảm thấy như là tận thế, như lại đứng trong ngôi nhà đang cháy đó, bởi tôi biết ngày đó có thể sẽ đến. Nhưng tôi vẫn không từ bỏ hy vọng, và đó là một cảm giác tốt".

 

*CareOregon nỗ lực làm việc để đảm bảo các hội viên và cộng đồng của chúng tôi được tiếp cận với các tài nguyên về sức khỏe tinh thần chất lượng cao.

Nếu bạn hoặc người bạn yêu thương đang phải vật lộn với vấn đề sức khỏe tâm lý, hoặc đang trong quá trình hồi phục, hãy liên hệ trực tuyến với chúng tôi để có thêm thêm thông tin và tìm nguồn lực hỗ trợ. Nếu quý vị là hội viên của gói Oregon Health (OHP), chúng tôi sẽ chi trả cho nhiều dịch vụ khác nhau. Tìm hiểu thêm trên trang Chăm sóc sức khỏe tinh thần và cai nghiện chất gây nghiện của chúng tôi.